Łożyska toczne, to łożyska, które posiadają ruchome elementy toczne pomiędzy dwoma pierścieniami, które obejmują zarówno jedną jak i drugą stronę łożyska. Łożyska te są najbardziej powszechnie stosowanymi łożyskami. Pierścień wewnętrzny przeważnie osadzany jest na wale, natomiast kulki, baryłki lub inne elementy toczne powodują przesuwanie się pierścienia wewnętrznego i zewnętrznego, który osadzony jest na oprawie lub korpusie. Pierścienie zewnętrzne oraz wewnętrzne mają specjalne bieżnie, po których prowadzone są baryłki lub kulki, czy też inne elementy toczne. Wszystkie elementy ruchome osadzone są na bieżniach w specjalnych koszykach, których zadaniem jest utrzymywanie odpowiedniej odległości pomiędzy poszczególnymi elementami.
Łożyska toczne dzielą się ze względu na kształt elementu tocznego, który znajduje się pomiędzy pierścieniami. Ze względu na rodzaj i typ przenoszonych obciążeń, a także ze względu na możliwości wychylenia oraz ilość rzędów elementów tocznych.
Dobór łożysk tocznych nie jest trudny. Podczas doboru należy uwzględnić między innymi obciążenie, prędkości obrotowe, intensywność użytkowania, sposób smarowania i chłodzenia oraz umiejscowienie łożyska. Odpowiedni dobór łożyska gwarantuje bezawaryjną jego pracę przez kilka lat, nawet przy dużym zapyleniu i słabym smarowaniu.
Podstawowy podział łożysk tocznych
Łożyska toczne dzielą się na łożyska kulkowe, łożyska stożkowe, walcowe, baryłkowe oraz łożyska igiełkowe. Każde z tych łożysk ma inne zastosowanie i każde z nich posiada inne właściwości mechaniczne.
Łożyska kulkowe – posiadają kulki jako element toczny. Kulki poruszają się po bieżni, w zależności od której budowy, łożyska kulkowe przenoszą obciążenia zarówno promieniowe, jak również osiowe. Są jednymi z najczęściej stosowanych łożysk, jednocześnie posiadają liczne wymiary znormalizowane, zawarte w katalogach łożysk.
Łożyska walcowe – to łożyska o specyficznej w budowie. Tutaj jeden z pierścieni nie posiada bieżni, natomiast elementem tocznym jest
walec, prowadzony po jednej bieżni, z kolei pozbawienie drugiego pierścienia bieżni powoduje, że możliwe jest przemieszczenie się względem oprawy łożyskowej. Łożyska walcowe przenoszą większe obciążenia promieniowe niż wszystkie inne typy łożysk. Jednocześnie, ze względu na budowę elementu tocznego, są bardzo wrażliwe, głównie na niewspółosiowość, wynika to z faktu, że walce nie przemieszczają się w innych punktach swobody.
Łożyska stożkowe – opatentowane w roku 1898, jedne z najbardziej specyficznych łożysk. Są to łożyska, w których elementami tocznymi są stożki, które mają kształt ściętych stożków. Poruszają się one po bieżni, dzięki kształtowi oraz ścięciu, łożysko to może przenieść takie same obciążenia osiowe jak również obciążenia promieniowe. Bieżnia ma również kształt stożka.
Łożyska baryłkowe – są łożyskami przeznaczonymi do łożyskowania wielkogabarytowych wałów. Dzięki zastosowaniu baryłki, jako elementu tocznego, mogą przenosić olbrzymie obciążenia osiowe, zarówno w jednym jak i drugim kierunku. Jest to łożysko wahliwe. Największą wadą łożysk baryłkowych jest ich masa, ponieważ baryłki są sporych gabarytów, bieżnia zaś musi być wykonana w sposób umożliwiający swobodne poruszanie się baryłki. Są tańsze niż łożyska toroidalne, ale z maszyn, w których ważne jest obniżenie masy, są stopniowo przez nie wypierane.
Łożyska igiełkowe – zbudowane są z elementów tocznych, o wyglądzie wałków, których średnica nie przekracza 5 mm. Wałeczki te nazywane są igiełkami. Łożyska igiełkowe są powszechnie stosowane przy silnikach oraz przekładach. Przenoszą duże prędkości obrotowe, dodatkowo, stosując w nich koszyczki znacznie wzrasta ich wytrzymałość.
Łożyska toroidalne– są swoistym połączeniem łożysk igiełkowych i baryłkowych. Elementem tocznym w łożyskach toroidalnych są wałeczki, które mają zarys baryłek, które występują w łożyskach baryłkowych. Niewielkie wymiary, samonastawność wzdłużna oraz możliwość przenoszenia bardzo dużych obciążeń promieniowych, a także wysoka wahliwość. Łożyska toroidalne, opatentowane zostały przez SKF i tylko przez tego producenta są produkowane i dystrybuowane.